آسیب‌شناسی تخلفات موضوع کمیسیون‌های ماده 100 قانون شهرداری بر اساس یافته‌های تطبیقی از کلان شهرهای ایران

تخلف ساخت و ساز شهری از ضوابط و استانداردهای کیفی، فنی و شهرسازی در شهرهای ایران واقعیتی است ریشه‌دار و در عین حال گسترده که همسو با رشد شهرنشینی و افزایش تقاضای موثر در صنعت ساخت و ساز، به گونه‌ای تصاعدی در حال افزایش است. این قانون گریزی ساختمانی دیر زمانی است در کلانشهر‌های مواجه با محدودیت فضایی، عینیت بیش‌تری نیز یافته است. در تهران بنا بر آمار ارایه شده از اداره‌ی کل کمیسیون‌های ماده 100 شهرداری در سال 1391، به‌طور متوسط از هر 100 واحد نوساز، حدود 15 واحد با خلافی مواجه بوده، در کلانشهر مشهد به ازای 31070 پروانه صادر شده در 6 سال منتهی به 1391، 7265 مورد تخلف صورت گرفته که بیش‌ترین آن، خلافی تراکم ساختمانی بوده است. در کلانشهر اصفهان و در سال 1391،۱۱هزار و ۳۶پرونده‌ی تخلف به کمیسیون ماده‌ی صد شهرداری ارسال شده است. بر اساس آمار موجود در خصوص جرایم کمیسیون ماده‌ی 100 شهرداری کلانشهرهای کشور، قم و شیراز کم‌ترین و مشهد بیش‌ترین درصد وصولی یک ساله خود را بر جرایم ساختمانی این کمیسیون به‌دست آورده‌اند. برخورد و راه حل یابی برای مدیریت تخلفات ساخت و ساز‌های شهری، پیش از اعمال روش‌های قهری و در قالب ریشه‌یابی علل بروز و پیامدهای ناشی از آن با توجه به یافته‌های موجود از کلانشهرهای ایران طی سال‌های اخیر هدف نوشتار پیش رو می‌باشد. روش منتخب پژوهش، ترکیبی (پیمایشی- اسنادی) می‌باشد و پس از تحلیل تطبیقی آماری داده‌های کمی، نتایج با بهره‌گیری از روش تحلیل آرا کارشناسان شهرداری و سازمان مسکن و شهرسازی در شهرهای مذکور استخراج و تفسیر شده‌اند. یافته‌های این پ‍ژوهش حاکی از این واقعیت می‌باشند که ناسازگاری ضوابط با واقعیات‏ جامعه، ضعف سیستم نظارت و کنترل، عدم شفافیت قوانین و مقررات از جمله عوامل و موانع اجرایی ضوابط شهرسازی هستند که در بروز تخلفاتی ساختمانی موثرند.